Γαστρο-Οισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ)

ΓΟΠ είναι η συχνή παλινδρόμηση (μετακίνηση προς τα πάνω) υγρών του στομάχου στον οισοφάγο, τον σωλήνα που μεταφέρει τις τροφές από το στόμα στο στομάχι και προκαλείται από την μη ικανοποιητική λειτουργία του σφιγκτήρα (χαλαρώνει συχνά), που βρίσκεται στο κατώτερο σημείο του οισοφάγου (ΚΟΣ: Κατώτερος Οισοφαγικός Σφικτήρας) και φυσιολογικά επιτρέπει τη δίοδο τροφής ή υγρών μόνον από τον οισοφάγο προς το στομάχι. Τότε το περιεχόμενο του στομάχου με τα καυστικά υγρά της πέψης (υδροχλωρικό οξύ) γυρίζει πίσω στον οισοφάγο του οποίου ο βλεννογόνος είναι ευαίσθητος στο οξύ και έχει σαν αποτέλεσμα τον ερεθισμό του και φλεγμονή (κοκκινίλα) και ίσως εξελκώσεις (πληγές) του βλεννογόνου του οισοφάγου, που χαρακτηρίζονται σαν "οισοφαγίτιδα". (Οισοφαγίτιδα δεν υπάρχει σε όλους τους ασθενείς με ΓΟΠ).

Όσοι πάσχουν από ΓΟΠ συνήθως αισθάνονται κάψιμο πίσω από το στήθος, όπου τα οξέα της πέψης ανεβαίνουν από το στομάχι προς τα πάνω. Τα συμπτώματα αυτά χαρακτηρίζονται σαν "συμπτώματα παλινδρόμησης", συχνά εμφανίζονται ή χειροτερεύουν μετά το φαγητό και μπορεί να διαρκέσουν αρκετές ώρες. Μερικές φορές εμφανίζονται στην κατάκλιση ή στη διάρκεια του ύπνου.
Κάψιμο στο στήθος ή ξινά υγρά στο στόμα μπορεί βέβαια να έχουμε όλοι μας μερικές φορές, συνήθως μετά από μεγάλα γεύματα ή κατανάλωση αρκετών αλκοολούχων ποτών. Όταν όμως τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα, τότε η διάγνωση της ΓΟΠ είναι πολύ πιθανή και τα άτομα αυτά θα πρέπει να συμβουλεύονται το γιατρό τους.
Εκτός από κάψιμο στο στήθος, ξινά υγρά ή άλλα συμπτώματα παλινδρόμησης, όσοι πάσχουν από ΓΟΠ μπορεί επίσης να έχουν:
πόνο πίσω από το στήθος που δεν οφείλεται σε καρδιακή πάθηση, η οποία πρέπει πάντοτε να αποκλείεται άμεσα από καρδιολόγο, εμετό με ή χωρίς αίμα, δυσκολία στη δίοδο της τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι, αίσθημα πνιγμού που διακόπτει τον ύπνο, απώλεια βάρους , βραχνάδα, κρίσεις με έντονο ξηρό βήχα και δυσκολία στην αναπνοή. Τα συμπτώματα αυτά δείχνουν σοβαρότερη μορφή ΓΟΠ και τα άτομα αυτά θα πρέπει να συμβουλεύονται αμέσως το γιατρό τους.
Η πιθανότητα να αναπτύξουμε παλινδρόμηση υγρών από το στομάχι στον οισοφάγο αυξάνει όσο μεγαλώνει η ηλικία μας και γι' αυτό η συχνότητα είναι πολύ υψηλή μετά τα 40-45 χρόνια. Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι το πρόβλημα είναι υπαρκτό ακόμη και σε παιδιά.
Η πλειοψηφία των ατόμων με ΓΟΠ δεν θα έχει επιπλοκές που να επηρεάσουν τη διάρκεια της ζωής τους, μολονότι σχεδόν σε όλους η ποιότητα της ζωής επηρεάζεται αρνητικά σε λιγότερο ή περισσότερο βαθμό. Έτσι, η παρουσία της ΓΟΠ συχνά επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες, τη διάθεση, τον ύπνο, τις κοινωνικές και φυσικές δραστηριότητες, ή την επαγγελματική απόδοση όσων έχουν το πρόβλημα.
Σε ένα ποσοστό των ατόμων με ΓΟΠ, που δεν λαμβάνουν θεραπεία, μπορεί να εμφανισθούν και σοβαρές επιπλοκές, όπως:
Πόνος πίσω από το στήθος. Δεν είναι πάντοτε ανησυχητικό σημάδι, αλλά θέλει διερεύνηση κυρίως γιατί πρέπει να αποκλεισθεί ότι είναι πόνος που προέρχεται από την καρδιά.
Αιμορραγία. Εμφανίζεται σε ασθενείς με οισοφαγίτιδα είτε απότομα σαν εμετός με αίμα, είτε λίγο-λίγο σαν αναιμία.
Δυσφαγία, δηλαδή δυσκολία στην κατάποση της τροφής από τον οισοφάγο στο στομάχι. Στα πολύ προχωρημένα στάδια οισοφαγίτιδας, δημιουργείται στένωση του αυλού του οισοφάγου, που εμποδίζει τη δίοδο της τροφής προς το στομάχι.
Οισοφάγος Barrett. Ο συνεχής ερεθισμός από το οξύ και η συνεχής καταστροφή των κυττάρων του βλεννογόνου του κατώτερου οισοφάγου μπορεί να έχουν αποτέλεσμα την αντικατάσταση αυτών των κυττάρων από κύτταρα που αντέχουν στο οξύ, δηλαδή τη δημιουργία οισοφάγου Barrett. Η ιδιαίτερη σημασία του οισοφάγου Barrett είναι ότι έχει αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου. Σε πρόσφατη μάλιστα μεγάλη μελέτη από τις ΗΠΑ φάνηκε ότι άτομα με χρόνια, μη θεραπευμένη ΓΟΠ (ανεξάρτητα από ανάπτυξη οισοφάγου Barrett) είχαν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου.
Εξω-οισοφαγικές βλάβες. Ο ερεθισμός των οργάνων της αναπνευστικής οδού μπορεί σπανίως να είναι και η κύρια εκδήλωση της ΓΟΠ με τους ασθενείς αυτούς να αναπτύσσουν λαρυγγίτιδα (βραχνάδα) ή κρίσεις βρογχικού άσθματος (δύσπνοια, ξηρό βήχα).

Ποια απλά μέτρα μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ΓΟΠ;
Τα άτομα που έχουν μόνον κάψιμο πίσω από το στήθος ή άλλα συνηθισμένα συμπτώματα παλινδρόμησης και κανένα από τα συμπτώματα αυξημένου κινδύνου, μπορεί να εφαρμόζουν αρκετά απλά, καθημερινά μέτρα τροποποίησης του τρόπου ζωής και διατροφής, ώστε να αποφεύγουν ή να μειώνουν την ένταση των συμπτωμάτων αυτών, όπως:
1. Η αποφυγή μεγάλων ποσοτήτων φαγητού και υγρών και η λήψη μικρότερων και συχνότερων γευμάτων.
2. Η αποφυγή τροφών ή ποτών που ευνοούν την παλινδρόμηση, όπως: λιπαρές ή πικάντικες τροφές, ντομάτα, κρεμμύδια, σοκολάτα, καφές, ποτά με ανθρακικό, οινοπνευματώδη, ξηροί καρποί.
3. Η αποφυγή κατάκλισης για τουλάχιστον δύο ώρες μετά το φαγητό.
Η ανύψωση του πάνω μέρους του κρεβατιού περίπου 20-30 εκατοστά. Η προσθήκη περισσότερων μαξιλαριών δεν βοηθά.
4. Η απόλυτη αποφυγή καπνίσματος. Το κάπνισμα συμβάλλει με πολλούς τρόπους στην εκδήλωση συμπτωμάτων ΓΟΠ και είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας.
5. Η απώλεια βάρους, αν είναι υπέρβαροι.
6. Η αποφυγή ένδυσης με στενά ρούχα ή σφικτά δεμένες ζώνες.

Τι γίνεται όταν τα απλά μέτρα δεν επαρκούν για ανακούφιση από τα συμπτώματα της ΓΟΠ;
Συχνά τα απλά μέτρα τροποποίησης του τρόπου ζωής και διατροφής δεν μπορούν εύκολα να εφαρμοσθούν ή ακόμη και αν εφαρμοσθούν δεν έχουν αποτέλεσμα. Τα άτομα που έχουν συνήθη συμπτώματα παλινδρόμησης, που εμφανίζονται περιστασιακά και δεν ανακουφίζονται εφαρμόζοντας όσο καλλίτερα μπορούν τα αρχικά απλά μέτρα αντιμετώπισης, έχουν από την αρχή συχνά (δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα) συνήθη συμπτώματα παλινδρόμησης, έχουν συμπτώματα αυξημένου κινδύνου (πόνο πίσω από το στήθος, αιμορραγία ή αναιμία, δυσφαγία, απώλεια βάρους, αίσθημα πνιγμού στον ύπνο) θα πρέπει να επισκέπτονται αμέσως το γιατρό τους.

Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν πριν ξεκινήσει η θεραπεία της ΓΟΠ;
Ο γιατρός που εξετάζει ένα άτομο με συμπτώματα ΓΟΠ κρίνει ποιες εξετάσεις είναι απαραίτητες να γίνουν πριν αρχίσει η θεραπεία. Συχνά η διάγνωση της ΓΟΠ στηρίζεται μόνο στα συμπτώματα και η θεραπεία ξεκινά χωρίς καμία πρόσθετη εξέταση.
Εφόσον υπάρχουν συμπτώματα αυξημένου κινδύνου ή άλλα άτυπα συμπτώματα, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει εξετάσεις.
Η συνηθέστερη εξέταση που γίνεται σε άτομα με συμπτώματα ΓΟΠ είναι η ενδοσκόπηση. Σε αυτή την εξέταση, ένας πολύ λεπτός και εύκαμπτος σωλήνας κατεβαίνει από το στόμα στον οισοφάγο και στη συνέχεια στο στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο του εξεταζόμενου. Ο γιατρός παρατηρεί τυχόν βλάβες που υπάρχουν στον οισοφάγο ή το στομάχι και έχει τη δυνατότητα να πάρει και βιοψίες. Η ενδοσκόπηση είναι μία πολύ απλή και ιδιαίτερα ασφαλής εξέταση που διαρκεί συνήθως 5-10 λεπτά.
Στους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη συνήθη θεραπεία μπορεί να χρειασθεί να γίνουν και άλλες εξετάσεις, όπως μέτρηση της οξύτητας του γαστρικού υγρού (pHμετρία στομάχου) και μελέτη της κινητικότητας του οισοφάγου (μανομετρία).
Τι θεραπεία χορηγείται σε άτομα με ΓΟΠ;
Σήμερα υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές επιλογές που αντιμετωπίζουν πολύ αποτελεσματικά όλο το φάσμα βαρύτητας της ΓΟΠ. Οι θεραπευτικές επιλογές είναι συνήθως φάρμακα (χάπια ή κάψουλες), που ελαττώνουν την παραγωγή οξέος από το στομάχι. Σπάνια, για κάποιες πολύ σοβαρές ή ανθεκτικές στη φαρμακευτική θεραπεία περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται και ενδοσκοπικές παρεμβατικές μέθοδοι ή χειρουργικές επεμβάσεις.
Η θεραπεία της ΓΟΠ θεωρείται επιτυχημένη όταν ανακουφίζει πλήρως τον ασθενή από τα συμπτώματα, βελτιώνει την ποιότητα ζωής του και επουλώνει τυχόν οισοφαγίτιδα. Μακροχρόνιος στόχος της θεραπείας είναι η πρόληψη των επιπλοκών.

Πόσο καιρό πρέπει να κάνουν θεραπεία όσοι πάσχουν από ΓΟΠ;
Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που έχουν ΓΟΠ παρουσιάζει υποτροπή των συμπτωμάτων πολύ γρήγορα μετά τη διακοπή της αρχικής φαρμακευτικής θεραπείας. Αυτό είναι αναμενόμενο, γιατί τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται ελαττώνουν την παραγωγή οξέος από το στομάχι, αλλά δεν διορθώνουν την αιτία της παλινδρόμησης υγρών του στομάχου στον οισοφάγο.
Επομένως, οι περισσότεροι ασθενείς έχουν ανάγκη από μακροχρόνια, συνεχή ή περιοδική, αντιμετώπιση.
Η μακροχρόνια αντιμετώπιση της ΓΟΠ μπορεί να ποικίλλει από τα απλά μέτρα περιορισμού της παλινδρόμησης, την περιστασιακή λήψη φαρμάκων, ή την καθημερινή λήψη διαφόρων σκευασμάτων, ανάλογα με την περίπτωση του κάθε ασθενή.
Μήπως έχετε ΓΟΠ;

ΤΕΣΤ για να αξιολογήστε μόνοι σας την περίπτωσή σας.
1. Αισθάνεστε συχνά ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:
αίσθημα δυσφορίας ή πόνου πίσω από το στήθος που μοιάζει να ανεβαίνει από το στομάχι προς τα πάνω; κάψιμο πίσω από το στήθος ή στο λαιμό, ξινά υγρά στο στόμα;
2. Έχετε συχνά τα παραπάνω συμπτώματα μετά το φαγητό ή την κατανάλωση οινοπνεύματος;
3. Αισθάνεστε τα παραπάνω συμπτώματα δύο ή περισσότερες ημέρες την εβδομάδα;
4. Σας προσφέρουν προσωρινή ανακούφιση από αυτά τα συμπτώματα τα αντιόξινα;
5. Παίρνετε συχνά φάρμακα για το κάψιμο, αλλά εξακολουθείτε να έχετε ενόχληση;
Αν απαντήσετε ΝΑΙ σε δύο ή περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις, τότε είναι πιθανόν ότι έχετε ΓΟΠ και πρέπει να επισκεφθείτε το γιατρό σας.
Η ΓΟΠ είναι ένα πολύ συχνό πρόβλημα.
Κάψιμο πίσω από το στήθος ή ξινά υγρά στο στόμα είναι τα συνήθη συμπτώματα της.
Αν έχετε συνήθη συμπτώματα περιστασιακά, εφαρμόστε πρώτα τα απλά μέτρα περιορισμού της παλινδρόμησης.
Αν έχετε συνήθη συμπτώματα συχνά ή συμπτώματα αυξημένου κινδύνου, επισκεφθείτε το γιατρό σας.
Αν έχετε ΓΟΠ, θα πρέπει να θυμάστε ότι είναι μία χρόνια υποτροπιάζουσα νόσος για την οποία θα πρέπει να εφαρμόζετε πάντοτε τα απλά μέτρα περιορισμού της παλινδρόμησης. Υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία που, αν τη χρειάζεστε, θα σας απαλλάξει πλήρως από τα ενοχλήματα.