Έλκος Στομάχου (Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού)

Χρήσιμες πληροφορίες
Πως θα αναγνωρίσετε το έλκος
Συνήθως το «ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού», δεν προκαλεί συμπτώματα και μόνο ένα στα έξι άτομα που μολύνονται από αυτό παρουσιάζουν έλκος.

Όσο για το χαρακτηριστικό σύμπτωμα του έλκους, είναι ένας επίμονος και καυστικός πόνος μεταξύ του στέρνου και της κοιλιάς, που μπορεί να διαρκέσει μερικά λεπτά ή αρκετή ώρα, μετά τα γεύματα ή νωρίς το πρωί.

Άλλο σύμπτωμα που υπάρχει τουλάχιστον στα δυο τρίτα των περιπτώσεων είναι το φούσκωμα στο στομάχι, ο εμετός, οι καούρες και οι ερυγές (ρεψίματα).

Επίσης, το έλκος μπορεί να εμφανιστεί με ανορεξία, γενική δυσφορία, διάρροια ή και δυσκοιλιότητα. Όλα αυτά τα συμπτώματα, συνήθως είναι εποχιακά. Διαρκούν δηλαδή, μόνο μερικές εβδομάδες την άνοιξη ή το φθινόπωρο ή και τις δυο εποχές.

Ωστόσο, ακόμα και όταν υπάρχουν οι παραπάνω ενδείξεις, πριν αρχίσετε κάποια θεραπεία, πρέπει να βεβαιωθείτε (με τις εξετάσεις που θα συστήσει ο γιατρός) ότι πρόκειται για έλκος και όχι για άλλη σοβαρότερη ασθένεια, ώστε να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος.

Διατροφή και Βότανα

Το πεπτικό έλκος χαρακτηρίζεται από απώλεια ιστού του πεπτικού σωλήνα. Όπως στις περισσότερες παθήσεις του πεπτικού συστήματος, έτσι και στο πεπτικό έλκος συστήνεται αλλαγή των διατροφικών συνηθειών με σκοπό τη μείωση των συμπτωμάτων και την επούλωση του έλκους.

Η διατροφή των ασθενών θα πρέπει να αποκλείει ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, αλκοόλ, τρόφιμα πλούσια σε πιπέρι και μπαχαρικά. Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι θα πρέπει να περιορίζεται και η κατανάλωση αλατιού καθώς το αλάτι κάνει το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (η συχνότερη αιτία πρόκλησης πεπτικού έλκους) πιο επιθετικό για την εμφάνιση έλκους.

Οι ασθενείς θα πρέπει να αποφεύγουν τηγανητά φαγητά, παστά ψάρια, σκληρά διπλομαγειρεμένα, καπνιστά ή με πολλά μπαχαρικά κρέατα, λιπαρές τροφές, γλυκά με σιρόπι και ξηρούς καρπούς και λαχανικά που σχηματίζουν αέρια όπως το κρεμμύδι, το σέλινο κ.α.

Η επιλογή της τροφής θα πρέπει να βασίζεται στην ανεκτικότητα του ασθενούς σε συγκεκριμένες τροφές. Τροφές που αρχικά μπορεί να ενοχλούν μπορεί στη συνέχεια να ενταχθούν στο διαιτολόγιο του ασθενούς. Επίσης, θα πρέπει να γίνονται πολλά και μικρά γεύματα σε τακτά και καθορισμένα χρονικά διαστήματα. Το βραδινό γεύμα θα πρέπει να καταναλώνεται δυο με τρεις ώρες πριν το βραδινό ύπνο. Οι ασθενείς θα πρέπει να τρώνε αργά και να μασάνε σχολαστικά την τροφή τους. Καλό θα ήταν, πριν αλλά και μετά την κατανάλωση ενός γεύματος να υπάρχουν κάποια λεπτά ξεκούρασης και χαλάρωσης του ασθενούς.

Μια και αναφερόμαστε στο πεπτικό έλκος δεν πρέπει να ξεχάσουμε την αναφορά της μαστίχας. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η μαστίχα, ακόμη και σε μικρές ποσότητες (ένα γραμμάριο για 2 εβδομάδες), μπορεί να θεραπεύσει το πεπτικό έλκος. Αυτό αποδίδεται στην αντιμικροβιακή
της δράσης έναντι του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού.

Μάθετε για να μην πάθετε

- Όλοι και βέβαια πολύ περισσότερο όσοι έχετε κληρονομικότητα στο έλκος καλό είναι να αποφεύγετε τα φαγητά τα οποία έχετε διαπιστώσει ότι σας πειράζουν, τα οινοπνευματώδη και τον πολύ δυνατό καφέ, δηλαδή όλα εκείνα που προκαλούν υπερέκκριση των οξέων στο στομάχι.

- Το κάπνισμα είναι επίσης ένας επιβαρυντικός παράγοντας, ειδικά με άδειο στομάχι, επειδή η νικοτίνη όταν ανακατεύεται με το σάλιο, μπορεί να αναπτύξει μια εξαιρετικά ερεθιστική δράση πάνω στα τοιχώματα των πεπτικών οργάνων, συμβάλλοντας έτσι, στην δημιουργία έλκους του στομάχου και του δωδεκαδακτύλου.

- Υπάρχουν τροφές που περιορίζουν τα γαστρικά υγρά και τα οξέα του στομάχου, μετριάζοντας έτσι τις καούρες και τα ενοχλήματα της γαστρίτιδας. Ωστόσο, στην οξεία γαστρίτιδα, που τα ενοχλήματα στο στομάχι είναι έντονα και βασανιστικά, η διατροφική <θεραπεία> συχνά, είναι διαφορετική από εκείνη που συνιστάται στην χρόνια γαστρίτιδα, που τα ενοχλήματα είναι σχεδόν καθημερινά, αλλά ήπιας μορφής. Το γάλα για παράδειγμα, απαλύνει τον πόνο και έχει θετική δράση μόνο στην περίπτωση της οξείας γαστρίτιδας. Αντίθετα, στη χρόνια γαστρίτιδα, το γάλα ενεργεί ερεθιστικά για το στομάχι, γι' αυτό και δεν συνιστάται.

- Το ψωμί ολικής αλέσεως, οι φρυγανιές και γενικά τα δημητριακά, είναι από τις τροφές που ωφελούν και τις δυο μορφές γαστρίτιδας, γιατί λειτουργούν ως μονωτικό υλικό ανάμεσα στα τοιχώματα του στομάχου και τα γαστρικά υγρά, μειώνοντας έτσι τις καούρες.

- Στην οξεία μορφή, όταν πρέπει να <σβήσετε> επειγόντως την καούρα, είναι προτιμότερο να καταναλώνετε κρύες τροφές. Στις χρόνιες περιπτώσεις όμως, ενδείκνυται οι χλιαρές τροφές.


Αφεψήματα που ωφελούν
Ορισμένα βότανα και αρωματικά φυτά, αποδεικνύονται πολύ ωφέλημα σε προβλήματα γαστρίτιδας.

- Η μέντα π.χ έχει σπασμολυτική δράση, χαλαρώνει τους μυς του πεπτικού συστήματος και το αφέψημα από τα φύλλα της, βοηθά στην ανακούφιση του πόνου. Για πιο άμεση απαλλαγή του στομαχικού πόνου, μπορείτε να προσθέσετε στο αφέψημα δενδρομολόχα ή άγριο γεράνι (για τη μείωση των όξινων εκκρίσεων).

- Τα αφεψήματα χαμομηλιού και φασκόμηλου, λειτουργούν επίσης ως ήπια κατασταλτικά στην αντιμετώπιση της γαστρίτιδας και της δυσπεψίας, καθώς και

- Το αφέψημα της γλυκόριζας, που θα το πιείτε, αφού πρώτα το αφήσετε να κρυώσει. Η γλυκόριζα, έχει την ιδιότητα να παράγει μια βλέννα στο στομάχι η οποία επικάθεται στα τοιχώματα του, περιορίζοντας έτσι, τις εκκρίσεις των οξέων.

Προσοχή: Σχετικές οδηγίες που έχουν εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή και την Αμερικανική Γαστρεντερολογική Εταιρία επισημαίνουν ότι ο κίνδυνος μόλυνσης από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού θα μειωθεί σημαντικά αν:

- Πίνετε νερό φιλτραρισμένο, εμφιαλωμένο ή βρασμένο ειδικά όταν βρίσκεστε στο εξωτερικό.

- Πλένετε τα φρούτα και τα λαχανικά σχολαστικά

- Πλένετε τα χέρια σας με σαπούνι πριν από το φαγητό

- Αποφεύγετε την κατανάλωση ωμών τροφών όπως το σούσι

- Αποστειρώνετε τη λεκάνη και το κάθισμα της τουαλέτας και όλα τα δοχεία ειδικά αυτά που χρησιμοποιούν τα παιδιά.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το μικρόβιο αυτό γίνεται όλο και πιο ανθεκτικό στα αντιβιοτικά, κυρίως σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου παρατηρείται υπερκατανάλωση των συγκεκριμένων φαρμάκων.

Ελικοβακτηρίδιο πυλωρού, και εχθρός και σύμμαχος

Είναι λάθος να το θεωρούμε ως ένα παθογόνο μικρόβιο, λένε οι επιστήμονες
Το βακτήριο Helicobacter pylori (ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού) είναι γνωστό κυρίως επειδή προκαλεί έλκος αλλά και καρκίνο του στομάχου. Οι ιατρικές έρευνες που αποσκοπούν στην «εξάλειψή» του ίσως είναι λάθος. Το ελικοβακτηρίδιο «τείνει προς εξαφάνιση», ιδιαιτέρως στις πλουσιότερες χώρες εξαιτίας των αντιβιοτικών και της βελτιωμένης υγιεινής, και αυτό μπορεί να έχει απροσδόκητες συνέπειες.
Ο δρ Martin Blaser, μικροβιολόγος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, και η ομάδα του συνέδεσαν ήδη τον κίνδυνο από την «εξαφάνιση» του ελικοβακτηριδίου με την αύξηση των επιπέδων της παχυσαρκίας αλλά και με την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του οισοφάγου. Ο ίδιοι ερευνητές πρόσθεσαν και το άσθμα στον κατάλογο, με τη δημοσίευση μιας μελέτης, που δείχνει ότι παιδιά τα οποία δεν είχαν μολυνθεί από το H. pylori είχαν μεγαλύτερη πιθανότητα να υποφέρουν από άσθμα, από τα παιδιά που είχαν μολυνθεί.
Είναι λάθος, υποστηρίζει ο δρ Blaser, να θεωρούμε το H. pylori σαν άλλο ένα παθογόνο μικρόβιο. Ο ίδιος λέει ότι πρέπει να υπολογίζεται σαν ένας «συγκάτοικος» που άλλοτε βοηθά κι άλλοτε προκαλεί βλάβες…
Τα αποδεικτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι «συγγενείς» του ελικοβακτηριδίου ζουν στα στομάχια θηλαστικών από τότε που εμφανίστηκαν, δηλαδή πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια. Ειδικά το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού υπάρχει τουλάχιστον εδώ και 60.000 χρόνια και έως περίπου πριν από 50 χρόνια μόλυνε το 70 έως 80% του ανθρώπινου πληθυσμού. Σήμερα, λόγω της χρησιμοποίησης αντιβιοτικών για τις μολύνσεις των αυτιών –και μάλιστα σε βάση ρουτίνας– μόνο στο 5% των παιδιών στις ΗΠΑ υπάρχει το ελικοβακτηρίδιο. Και όμως: αυτή η μεταβολή, εκτιμά ο επιστήμονας, έχει επιπτώσεις.
Στομαχικό υγρό
Ο δρ Blaser ανακάλυψε για παράδειγμα, ότι το H. pylori βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων του στομαχικού όξινου υγρού. Εάν η ποσότητα γίνει πολύ ισχυρή και το στομάχι γίνει πολύ όξινο, το μικρόβιο παράγει μια ουσία, που ονομάζεται cag, σκοπός της οποίας είναι, όπως λέει χαρακτηριστικά ο επιστήμονας, να «επαναφέρει προς τα κάτω το επίπεδο του οξέος». Ωστόσο, το cag έχει και παρενέργεια. Είναι τοξικό στα «τοιχώματα» του στομάχου και είναι αυτή η τοξικότητα που προκαλεί έλκη και καρκίνους για τα οποία το H. pylori ενοχοποιείται.
Το προφανές ιατρικό στοίχημα –αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα– είναι να εξαφανιστεί το βακτήριο με χορήγηση αντιβιοτικών που δρουν κατά του έλκους, αλλά όταν εξαφανιστεί το H. pylori εξαφανίζεται και η ομοιόσταση, επιτρέποντας την αύξηση του όξινου στομαχικού υγρού. Αυτό το οξύ έχει την τάση να «ανεβαίνει» από το πάνω μέρος του στομάχου προς τον οισοφάγο, και αυτό έχει δυσάρεστες συνέπειες. Στην πραγματικότητα η δραστική μείωση στις μολύνσεις από το H. pylori έχει ταυτιστεί με την εκτίναξη κρουσμάτων γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, της νόσου που τη νιώθουμε σαν «καούρα». Μάλιστα, με την πάροδο του χρόνου, η βλάβη την οποία προκαλεί το οξύ στα τοιχώματα του οισοφάγου μπορεί να επιφέρει καρκίνο.
Η σχέση του ελικοβακτηριδίου με το άσθμα έχει διαφορετικό μηχανισμό. Οταν ο δρ Blaser και ο συνεργάτης του Yu Chen ανέλυσαν με βάση στοιχεία υγείας και διατροφής την Ανασκόπηση Εθνικής Υγείας και Διατροφής, διαπίστωσαν ότι τα Αμερικανόπουλα 3 - 13 ετών, που έχουν μολυνθεί με H. pylori έχουν 60% μικρότερη πιθανότητα να εκδηλώσουν άσθμα. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτό συμβαίνει επειδή το H. pylori κάνει το ανοσοποιητικό σύστημα «πιο δυνατό».
Ελκος
Επιπλέον, και η σύνδεση του H. pylori και του καρκίνου του στομάχου και του έλκους, είναι περίπλοκη. Έχοντας κάποιος το βακτήριο δεν σημαίνει ότι αυτομάτως θα πάθει έλκος. Παλαιότερα, τα περισσότερα άτομα μολύνονταν με H. pylori από την παιδική τους ηλικία, το έλκος όμως εμφανίζεται συνήθως όταν ο ασθενής βρίσκεται στην ηλικία των 30 ή 40 ετών. Επιπροσθέτως το έλκος είναι τρεις φορές πιο συνηθισμένη πάθηση στους άνδρες, παρά στις γυναίκες, αν και η συχνότητα μόλυνσης με το H. pylori είναι η ίδια και στα δύο φύλα.
Η σχέση του με τη βουλιμία
Το H. pylori επιδρά επίσης σε δύο από τις ορμόνες που ελέγχουν την όρεξη, την γκρελίνη (ghrelin) που μας κάνει να πεινάμε και τη λεπτίνη (leptin) που μας κάνει να αισθανόμαστε κορεσμένοι. Άτομα χωρίς H. pylori παράγουν περισσότερη ghrelin παρά αυτά με H. pylori. Αν και η σχέση δεν έχει επιβεβαιωθεί πλήρως, ο δρ Blaser εκτιμά ότι η «εξαφάνιση» του βακτηρίου θα επέτεινε την «επιδημία» παχυσαρκίας που μαστίζει τον δυτικό κόσμο. Όλα δείχνουν ότι αντί να απαλειφθεί το H. pylori, από το ιατρικό λεξιλόγιο, θα ήταν προτιμότερο σαν στρατηγική να «ρυθμιστεί» η σχέση του με τον ανθρώπινο οργανισμό με καλύτερο τρόπο. Μερικά άτομα είναι γενετικά πιο ευαίσθητα στο έλκος και πιο ευάλωτα στην εκδήλωση καρκίνου του στομάχου από άλλα. Γι’ αυτούς η «εξολόθρευση» του ελικοβακτηριδίου ίσως είναι η καλύτερη επιλογή. Ωστόσο, εάν τα γονίδια κάποιου προδιαθέτουν στο άσθμα ή την παχυσαρκία, η «εξολόθρευσή» του μάλλον θα είναι λάθος. Επιπλέον οι άνθρωποι δεν γεννώνται με το H. pylori στο στομάχι τους, μάλλον μολύνονται όταν είναι νέοι.
Ο δρ Blaser θέλει να πιστεύει ότι στο μέλλον, οι γιατροί θα εκτελούν τους ελέγχους ρουτίνας στα γονίδια των παιδιών για να βρουν τις ευαισθησίες τους, σταθμίζοντας έτσι το καλύτερο για τη μελλοντική τους υγεία.